Inleiding

Ik ben een boek aan het schrijven. Voor jou, lieve moeder! Ik deel graag alvast de Inleiding met je. Ik hoop dat je er op 'aan' gaat en geïnspireerd raakt om goed voor jezelf te zorgen. Op alle lagen. Ik ben benieuw of je het boek zou kopen. En als je wensen hebt waarover je zou willen lezen, let me know!

Rock bottom

Ik zit op een terras in Kaapstad met mijn dochter. Een week geleden heb ik haar weg gebracht naar een kliniek voor een vervolgbehandeling, en vandaag heeft ze een middag vrij gekregen zodat we afscheid kunnen nemen. Hoe lang we elkaar niet gaan zien weten we niet. Ik heb een heftige week achter de rug. Ik had me voorgesteld om een weekje voor mezelf te hebben tussen het wegbrengen en het afscheid nemen. Ik zag mezelf al lange wandelingen maken, lezen, schrijven, films kijken, de cultuur in me opnemen, opladen. Maar het was niets van dat alles helaas. Ik voelde me opgejaagd, kon geen rust vinden, ook al wandelde ik, liet ik me masseren en vond ik Kaapstand prachtig. Na drie dagen kreeg ik een migraineaanval die vier dagen duurde, horror, en dat was mijn week.

Wacht, ik vergeet iets. In het vliegtuig had ik een jonge vrouw ontmoet, ik schat haar begin dertig, met wie ik bij de toiletten had staan praten. Ze kwam oorspronkelijk uit België, maar woonde al een tijd in Kaapstad. Het leek haar leuk om me rond te leiden dus we hadden nummers uitgewisseld. We hielden contact via WhatsApp, maar afspreken lukte door die migraineaanval pas op mijn laatste avond.

We gingen samen iets eten en al snel bleek dat we elkaar niet voor niets hadden gevonden. Zij had ook in een kliniek gezeten voor een eetstoornis en een drugsverslaving, net als mijn dochter. Ze vertelde dat het keerpunt bij haar was gekomen toen haar zus een keiharde grens had gesteld; als je je niet committeert aan de behandeling, wil ik je niet meer zien.

Ik herinner me dat ik dacht dat dat bij mijn dochter nooit zou werken. Dan zou ze een einde aan haar leven maken. Dat was mijn grootste angst. En die was niet ongegrond, drie maanden voor Kaapstad had ik haar gevonden na een suïcidepoging en heeft ze een dag in coma op de intensive care gelegen, niet zeker of ze het zou halen. Dus nee, mooi en inspirerend verhaal, maar niet voor ons.

Blijkbaar was er toch een zaadje geplant.

Vanaf het moment dat mijn dochter en ik op dat terras aankwamen begon ze: de kliniek was slecht, de mensen waren niet leuk, de douche was klein, het was er koud, ze begrepen haar niet, het eten was niet in orde, ze wilde dit helemaal niet, wat deed ze hier eigenlijk, er kwam geen eind aan haar klaagzang. En toen kwam hét moment; ik knakte gigantisch. Ik kon niet meer, ik wilde niks meer horen. De woorden rolden uit mijn mond, een diepgevoelde waarheid, maar één waar ik zo bang voor was geweest:

Ik kan het niet voor je doen!

Ik trek mijn handen ervan af. Ik heb alles geprobeerd, je onvoorwaardelijk gesteund, jarenlang heeft mijn leven in het teken gestaan van hoe het met jou gaat en wat heeft het opgeleverd? Jij wilt dood. Je hebt er al maanden, jaren, van behandeling opzitten en je bent nog niet eens echt begonnen!

Ik voelde tot in mijn tenen dat ik haar niet kon redden.

Dat ik haar proces los moest laten en bij haar moest laten. Het was niet haar schuld dat ze een eetstoornis had. Ontwrichtende gebeurtenissen in haar kindertijd, onverwerkte pijn van mij, van haar vader, mogelijk zelfs pijn van vorige generaties, kwamen samen in het ontstaan van de eetstoornis. Niet haar schuld, maar wel haar verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid die ik jarenlang zo graag voor haar had willen dragen. En had gedragen. Het leverde alleen niets op. Misschien hield het de boel zelfs in stand; de eetstoornis, maar ook mijn eigen patronen. Ik had de puinhopen in mezelf, het achterstallig onderhoud van mezelf, aan te gaan. Ik moest mijn verlies nemen. Ik was haar moeder, maar ik kon haar niet redden, dat was de bittere waarheid. En het gekke was, die realisatie luchtte me ook op. Nu konden we verder. Zij op haar pad van herstel, niet alleen, maar wél zelf. En ik op het mijne.

Ik spaarde haar niet daar op het terras. Goudeerlijk was ik. Alles kwam eruit. Tranen, schreeuwen, en toen ik klaar was, was ze stil. We waren allebei stil. En toen zei: “je hebt gelijk, het is waar, ik dacht eigenlijk ook dat jij het voor me kon doen, ik ben ook nog niet echt begonnen”. De rest van de middag was zo echt, zo puur, zo magisch. We voelden allebei dat er iets doorbroken was. Iets groots en belangrijks. Ik voelde rust en ruimte toen we afscheid namen. We waren allebei een stap verder.

De week erna sprak ik haar therapeut via Zoom. Ze zei: “jouw interventie op dat terras heeft meer opgeleverd dan alle interventies van de afgelopen 3 maanden. Ze is gecommitteerd, ze werkt mee, ze is in herstel”!

Toch wil ik dit meteen nuanceren. Dit boek gaat niet over een halleluja verhaal met een easy going happy end. Nee, het was uiteraard niet mijn interventie waardoor mijn dochter is hersteld. De bodem was vruchtbaar door de eerdere behandelingen en blijkbaar had ze het punt bereikt waarop ze ook echt wilde herstellen. Want al het harde werk heeft ze zelf gedaan, die credits gaan naar niemand anders. Herstellen was zo zwaar dat ze om die reden alleen al nooit meer terug wil vallen, ze wil dat pad nooit meer hoeven lopen. En ze is niet teruggevallen, ze is al jaren hersteld, 100%.

Het duurde lang voor ik zelf hersteld was van die tropenjaren. Mijn dochter leed van haar twaalfde tot haar achttiende aan anorexia. En ik leed al die tijd met haar mee. Op mijn eigen manier. Natuurlijk leed ik als moeder, maar ik leed misschien nog wel meer aan mijn eigen patronen om met de angst, het verdriet en de woede om te gaan.

Angst, verdriet, woede. Logische emoties als je kind zo ziek is. Wat het nog intenser maakte is dat deze emoties mij daarnaast ook raakten in oud zeer, in mijn eigen pijn die los stond van de eetstoornis. Waardoor ik terug viel op dezelfde coping strategieën als waar ik al mijn leven lang mijn hoofd mee boven water hield. Die patronen doorbreken, daarover ging mijn reis.

Het was een lange weg voor ons allebei, op onze eigen manier. Misschien is dat wel de kern van dit boek. Dat jij en je kind een andere weg te gaan hebben, een eigen weg. We kunnen het niet voor haar^[1] doen. Dat was een grote openbaring.

Toen ik erachter kwam dat mijn dochter niet at dacht ik in eerste instantie dat ik dat kon fixen als ik maar hard genoeg mijn best deed. Ik ging helemaal aan! Vanuit mijn achtergrond als psycholoog wist ik het nodige van eetstoornissen. Daarbij heb ik zelf ook een eetstoornis gehad en wist ik vanuit die ervaring dat het geen kwestie is van wel of niet eten, maar dat het over omgaan met gevoelens gaat, over omgaan met het leven. Over eigenwaarde. Over grip hebben. Met deze kennis, mijn eigen ervaring en de juiste hulp, dacht ik mijn dochter er wel even bovenop te helpen.

En dat is een normale respons op stress, dat we in eerste instantie gaan vechten (fixen).

In het geval van een eetstoornis is het alleen geen houdbare respons. Daarvoor duurt een eetstoornis vaak te lang. Het wordt een chronische stressbron. Als het gaat om het dealen met een chronische stressbronnen, hebben we iets anders nodig om gezond te blijven. We zullen terug moeten naar onszelf, vaak gedwongen door fysieke en/ of mentale klachten. En we zullen verantwoordelijkheid moeten nemen voor ons eigen proces. Een proces dat in essentie gaat over het helen van onze eigen wonden en het aanleren van nieuwe, gezonde, coping strategieën en liefdevolle zelfzorg.

Want, heel belangrijk, wij kunnen het niet voor haar doen, maar zij kan het ook niet voor ons doen.

Het is ontzettend lastig; ons kind is gevangen in een eetstoornis en wij zijn gevangen in het bezig zijn met ons kind, zowel letterlijk als figuurlijk. Co-dependency heet dat. Ons kind is afhankelijk van de eetstoornis en wij zijn afhankelijk geworden van het bezig zijn met ons kind. Ons kind is ziek en wij gaan ook ziek denken, voelen en doen. We verliezen onze helderheid en onze eigen ruimte en kracht. We verliezen de verbinding met onszelf.

Als we niet oppassen leggen we onze mentale, emotionele en fysieke gezondheid in handen van ons kind. Als zij beter is, dan gaat het met mij ook beter, denken we. Maar ons kind kan en mag niet de bron zijn van ons welbevinden. Dus net als ons kind voor de moeilijke taak staat los te komen van de eetstoornis, staan wij voor de moeilijk taak om los te komen van het fixen en controleren van ons kind. Net als ons kind hebben wij de reis naar binnen te maken om ons beter te voelen en duurzaam te herstellen.

Ik heb dit boek geschreven als gids in dat proces, als gids bij de reis naar binnen. Een gids heeft ervaring in het gebied, kent de obstakels, de steile hellingen, maar ook de rustpunten, lichtpunten en hoogtepunten. Een gids kan de weg wijzen, mogelijkheden laten zien, maar lopen moeten we zelf. Het is ons pad en we kiezen zelf, elk moment opnieuw, welke afslag we nemen. Het helpt om jouw reis naar binnen als een avontuur te zien. En om je te realiseren dat een zware of spannende reis ook een hele mooie waardevolle reis kan zijn.

Wat kun je verwachten?

Ik deel in dit boek zowel op wetenschap gebaseerde kennis met je, als mijn persoonlijke intieme ervaring als moeder en mens. Mijn kennis heb ik de afgelopen 33 jaar opgedaan tijdens mijn studie psychologie en de vele cursussen, workshops en opleidingen die ik gevolgd heb om mezelf te blijven ontwikkelen als vakvrouw en als mens. Vanuit een enorme drang om te begrijpen wat het betekent om mens te zijn, een drang die ik van jongs af aan gehad heb, heb ik met ontzettend veel plezier alle kennis opgezogen over onze psyche, ons denken en voelen, over verlangen, over de kracht van overtuigingen en wereldbeeld, over onze mindset, onze persoonlijke waarden en spiritualiteit. Maar ook over de impact van levensgebeurtenissen op onze gezondheid, op ons zenuwstelsel, en op ons lichamelijke gezondheid. Ook heb ik me intensief verdiept in trauma met de zogenaamde kleine letter t, wat ons eigenlijk allemaal overkomt. Trauma met de kleine t gaat over situaties of perioden (vaak in onze kindertijd) die niet zozeer levensbedreigend waren, maar die wel (diepe) sporen hebben achtergelaten doordat ze ons emotioneel raakten terwijl we niet de emotionele beschikbaarheid en de zorg hebben ontvangen die we nodig hadden op dat moment. Het zijn wonden die nog niet geheeld zijn, en die kunnen doorwerken in het heden. Zeker wanneer we voor nieuwe emotionele uitdagingen komen te staan, zoals nu. Ik heb mogen studeren bij een grote leraar op dat gebied, Gabor Maté, en voel me daar ontzettend dankbaar voor. Ik geef dat wat ik geleerd heb met liefde door.

Naast alle westerse wetenschap ben ik ook vijftien jaar lang leerling geweest bij Saswitha Opleiding voor Yoga en Wijsbegeerte. De oudste yogaopleiding van Nederland, die in 2024 helaas de deuren heeft moeten sluiten als gevolg van de pandemie. Tijdens die vijftien jaar ben ik diep gevoed en geïnspireerd door alle wijsheid uit de yogatraditie. Wat een rijkdom. Misschien weet je het al, maar yoga gaat niet alleen over de houdingen, of de yogalessen zoals wij ze hier kennen. Het is een filosofie die over menszijn gaat en over hoe we lichter en vrijer kunnen leven. Lichaam, relaties, prestaties, denken, voelen ons hart en onze ziel, alles heeft een plek in yoga. Daarbij kent yoga hele concrete richtlijnen over hoe we om kunnen gaan met (emotionele) pijn. Yoga in die brede zin van het woord, heeft een fundamentele basis gelegd onder al het werk dat ik doe. Waar we in het westen goed leren analyseren en begrijpen, leert de yogatraditie ons voelen en ervaren, aanwezig zijn in het hier-en-nu, alle lagen in onszelf kennen en erkennen, en met ons hart in de wereld staan. Als westerlingen is dat een uitdaging, wij staan meestal met ons hoofd in de wereld. En daar komen we ver mee, maar we komen er niet over al mee. Los van mijn werk heeft het mij als mens vaste grond gegeven; voor mij geen Leven zonder yoga.

In dit boek gebruik ik alles wat ik geleerd heb, het meest bruikbare voor jou, in jouw situatie, van Oost en West. Achter in dit boek vind je mijn (inspiratie)bronnen. Ik blijf in dit boek dicht bij mijn, en hopelijk ook jouw, ervaring. Ik claim dan ook niet de waarheid in pacht te hebben. Alles wat ik geleerd heb is in die mate onderdeel van me geworden, dat ik vaak niet precies meer weet waar ik de kennis vandaan heb. Als ik dat wel weet, zal ik de bron uiteraard expliciet vermelden.

Inhoud

In Hoofdstuk één leg ik de basis voor de rest van het boek en doe je kennis op over de functie en werking van je autonome zenuwstelsel en wat dat betekent in stressvolle tijden. Vervolgens beschrijf ik de menselijke stressreactie in zes concrete en herkenbare fasen, plus de zes tools waarmee jij je eigen stressreactie op een positieve en heilzame manier kunt beïnvloeden. In de zes hoofdstukken die volgen verdiepen we deze zes tools stuk voor stuk. De zes tools vormen het kompas op jouw weg naar herstel.

In Hoofdstuk twee neem ik je mee in de eerste belangrijke tool: inchecken bij jezelf. Je leert op een heel wezenlijk niveau verbinding te maken met jezelf en de taal te verstaan die jouw zenuwstelsel jou via je lichaam, je denken, je gevoelens en je gedrag geeft over jouw welzijn. Wat is de impact (geweest) van deze stressvolle periode waarin jouw kind ziek is? En hoe was jouw draagkracht voor de eetstoornis begon? Je maakt de balans op en krijgt een dieper inzicht in jouw unieke signalen, klachten en symptomen.

Hoofdstuk drie gaat over de tweede tool: regie nemen. Dit hoofdstuk gaat over doen wat in je mogelijkheden ligt. Regie nemen is wezenlijk anders dan controleren en fixen. Regie nemen voelt krachtig. Het is geworteld in vertrouwen en in jouw sterke kanten. Controle komt altijd voort uit angst en zuigt je uiteindelijk leeg. Het geeft op de lange termijn geen voldoening. Regie nemen des te meer. Ik bespreek stuk voor stuk de levensgebieden waarop je regie kunt nemen en ik leer je hoe je prioriteiten kunt stellen. Zodoende kun je zelf besluiten wat je in deze periode wel doet, waar je meer van wilt doen, en waar je mee stopt. Hierdoor zul je een stuk meer ruimte en rust ervaren. Door deze tool ervaar je grip, je staat zelf weer aan het roer.

In Hoofdstuk vier behandel ik de derde tool en belangrijke sleutelfactor voor herstel: onze mindset. Hoe we denken en wat we denken heeft een grote impact op onze gezondheid, op hoe we ons voelen in ons lichaam en in ons leven. Aan de hand van een glasheldere metafoor ga je je eigen mindset onder de loep nemen en leer je om vrede te sluiten en vriendinnen te worden met de grootste krachtbron die we hebben; ons denken. Ons denken kan ons maken en breken, letterlijk. Het is zo krachtig dat het aan de basis ligt van het placebo-effect, aan heling dus. We kunnen leren om ons denken vóór ons te laten werken. Niet als een quick fix, maar door ons denken te transformeren naar een belangrijke assistent in plaats van de dominante meester die het kan zijn.

Hoofdstuk vijf gaat over de vierde tool voor jouw herstel: vertragen. Een super belangrijke tool omdat vertragen ons de innerlijke rust en regulatie geeft die nodig is om bewust te kunnen kiezen hoe we op situaties willen reageren. Als we vanuit een gestreste toestand reageren dan hebben we daar later vaak spijt van. Automatische reacties, het tegenovergestelde van bewuste keuzes,  zijn meestal niet de reacties die het meest helpend zijn en/ of die ons op de langere termijn een goed en voldaan gevoel geven. Automatische reacties zijn vaak emotioneel geladen, terwijl bewust gedrag eerder uit je hart, vanuit wijsheid, of een belangrijke innerlijke waarde komt. Als je leert vertragen, vergroot je jouw mogelijkheden om bewust antwoord te geven op een lastige situatie of emotionele pijn. Hoe je kunt vertragen, leer je in dit hoofdstuk.

Hoofdstuk zes gaat over een tool die mij na aan het hart ligt, letterlijk en figuurlijk. Het gaat over onze diepste authentieke waarden, en hoe we die als kompas kunnen gebruiken in ons leven. Zodat die waarden niet alleen een sluimerend verlangen blijven, maar een diepgewortelde ervaring worden. We kunnen zelf kiezen welke waarden we willen ervaren en cultiveren in ons leven. Dat geeft kracht en maakt dat we geen speelbal hoeven zijn van onze omstandigheden, maar dat ons leven ondanks de omstandigheden ten alle tijde waardevol is. In dit hoofdstuk leer je hoe je bewust kunt kiezen voor waardevol gedrag, in plaats van gevangen te zijn in je automatische patronen.

In hoofdstuk zeven leer je over de laatste tool: opladen en herstellen. Ik kan me voorstellen dat jouw batterij op dit moment niet zo vol is als je misschien zou willen. Het zou zelfs kunnen dat je op de reserve batterij functioneert. Ik weet er alles van. Been there, geloof mij maar. De meeste mensen laden überhaupt te weinig op. En als je omstandigheden uitdagend zijn, zoals in jouw geval, heb je er nog meer van nodig om te voorkomen dat je klachten en symptomen krijgt, of zelf ook ziek wordt.

De zes tools zijn innig met elkaar verbonden en versterken elkaar. Ook al zou je uiteindelijk slechts een van de zes tools blijven toepassen dan nog beïnvloed je jouw stressrespons positief en dat merk je aan alles.

Uitnodiging

Wat je in dit boek vindt, is geen kant-en-klare oplossing, maar een uitnodiging. Een uitnodiging om jezelf weer serieus te nemen, je eigen binnenwereld te leren begrijpen en te voelen wat jíj nodig hebt. Ik deel geen pasklare antwoorden, ik stel je vragen en ik deel mijn ervaring, kennis, inzichten en praktische handvatten die jou kunnen helpen om op een andere manier met de situatie en met jezelf om te gaan. Met meer zelfkennis, zelfinzicht en zelfcompassie. En daardoor hopelijk met meer zelfliefde en zelfzorg als gevolg.

Dit boek is er voor jou.

Zodat jij als moeder niet verdwijnt in de strijd, maar je plek kunt innemen. Zacht en krachtig tegelijk. Een veilige haven voor jezelf en je liefsten.

Zorg dat je goed voorbereid op weg gaat. Deze reis gaat niet over grote stappen, snel thuis. Het vertragen begint hier. Gun jezelf de tijd om stil te staan bij wat er in jou beweegt en leeft tijdens het lezen van het boek. Geef je volle aandacht en energie aan het proces, alsof je een kwetsbaar zaadje water geeft. Neem elke dag een moment om je met jezelf te verbinden. Dit is geen pad dat je voor een ander loopt. Dit is jóuw proces, jóuw heling. 100% van jou. Sta jezelf toe om helemaal aanwezig te zijn. Dan geef je jezelf een groot cadeau!

Nou lieve vrouw, ik wens je een ontzettend mooie reis. Een reis terug naar jezelf. Naar jouw authenticiteit, de plek die toegang geeft tot een liefdevol en waardevol leven, hoe dan ook.

Monique

[1] Waar ik haar schrijf, bedoel ik ook zijn en hen. Dit om de leesbaarheid te vergroten.